رمل های فکه و رازهای آن :

عملیات والفجر مقدماتی : عملیات موانع(17/11/1361لغایت 21/11/1361)
راوی : نجف زراعت پیشه

بعد از فتح خرمشهر در سوم خرداد نگاه‌ها به سمت تعقیب متجاوز در خاک عراق برای پذیرش خواسته های ایران آغاز شد. اولین عملیات نیروهای رزمنده در خاک عراق برای رسیدن به دروازه های بصره عملیات رمضان بود که متاسفانه این عملیات با ذهنیت عملیات‌های پیروزمند قبلی در تابستان ۶۱ با شکست روبرو شد و ایران متوجه شد در ساختار ارتش عراق تغییراتی رخ داده است. 

 مشکلات و چالش های رودرروی جبهه خودی :

1.تغییرات در جبهه دشمن :(مدیریت بهتر برای جنگیدن )

*دفاع مطلق در جبهه های جنگ زمینی با مسلح کردن زمین از طریق مهندسی و تغییر وضعیت زمین نظیر میادین وسیع مین،کانالها،رادارها،خاکریزهای مثلثی و.... و آرایش جدید نیروی زرهی با کمک مهندسی رزمی و تجهیز به تانک های تی ۷۲(بازسازی سلاح و تجهیزات)
*برطرف کردن نقاط ضعف پدافندی و جمع و جور شدن خطوط جبهه جنگ و پیوستگی خطوط نبرد
*گرفتن زمان و فرسایشی کردن جنگ
*هماهنگی زرهی با توپخانه
*تکمیل یگانهای رزم و ایجاد احتیاط و تکمیل جیش الشعبی از مردم عراق به اجبار
*دفاع در زمین،و حمله در هوا و دریا
*گرایش به سمت آمریکا و غرب و اخذ کمک های اطلاعاتی توسط سازمان سیا

2.ایجاد اختلاف بین سپاه و ارتش: مثل عملیات‌های پیروز گذشته بواسط تفاوت در تدابیر هماهنگی وجود نداشت؛ دلایل اختلاف سپاه و ارتش عبارت بود از:
 تاکید سپاه روی نیروی پیاده،غافلگیری و جنگ در شب(کلاسیک،انقلابی،شهادت طلبانه)
 تاکید ارتش روی یگان توپخانه،زرهی و جنگ در روز
 نگرانی ارتش از رشد نیروهای سپاه به واسطه اختصاص اعزام مردمی و در دست گرفتن جنگ توسط سپاه
اختلافات از مرحله سوم و چهارم رمضان آغاز شد و بعدها برای غلبه بر این مشکل قرارگاه خاتم الانبیاء تشکیل شد و ارتش و سپاه برای هماهنگی عملیاتی درون آن موظف شدند.

3. کمبود نیرو و سا ختارها و سازماندهی آنان :
در این زمان فتوای امام برای حضور در جبهه ها هم صادر شد ، امام بر رفتن جوان ها اصرار داشت (صدور حکم واجب کفایی برای حضور در جبهه‌ها) یعنی فقط کم سن و سال ها و مریض ها مستثنی بودند

4.ورود همه جانبه اتحاد جماهیر شوروی به جنگ و ارسال کمک های فراوان به عراق بواسطه دستگیری اعضای حزب توده و در کنار آن کمک های ایران به مجاهدان افغان

اما ایران برای ادامه جنگ بعد عملیات رمضان مجبور بود زیرا :
الف) از بین رفتن برتری سیاسی –نظامی ایران کسب شده از فتح خرمشهر طی رمضان
ب) نداشتن امتیاز مهم برای میز مذاکره و در اشغال بودن 2500 کیلومترمربع
ج) عدم قبول 1975 توسط عراق به عنوان ثمره ۴۰۰ سال جنگ با همسایه غربی

در این زمان برای برای انجام عملیات دو نظر وجود داشت:

1-جنوب فکه(سپاه)شنزار،رملی و انجام غافلگیری به دلیل عدم تصور حمله ایران از این ناحیه(خنثی شدن برتری تسلیحاتی دشمن)

2-شمال فکه(ارتش)عارضه دار بودن زمین و راحت بودن مانور نیروهای پیاده،امکان انهدام قوای دشمن در ارتفاعات حمرین،محدودیت زرهی دشمن و همچنین تحمیل خط پدافندی جدید به قوای دشمن در صحرا و دشت.

جغرافیای منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی:

منطقه‌ی عملیاتی والفجر مقدماتی شامل محدوده‌یی در جنوب غربی ایران می‌شود که از جنوب بین چزابه (شمال بستان) در استان خوزستان تا چیلات (ارتفاعات شمال غربی دهلران) در استان ایلام واقع ‌شده است. این منطقه در مقابل منطقه‌یی در شمال شرقی استان میسان (العماره) عراق قرار دارد.

نقاط استراتژیک واقع در منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی:

1. شهر العماره به دلیل مرکزیت بودن برای سپاه چهارم که در منطقه گسترش داشتند.
2. پل غزیله که عقبه‌ی لشکر1 و بخشی از لشکر14 و تنها گلوگاه راه (در جنوب منطقه‌ی عملیاتی) برای رسیدن به العماره بود.
3. ارتفاعات حمرین‌، فوقی و...
4. ستادهای فرماندهی و اداری لشکرها بیش‌تر در غرب جاده‌ی اتوبان غزیله ـ بزرگان قرار داشتند.
5. هورالهویزه، هورالسناف و هور بن ‌عمران.
6. تأسیسات عظیم نفتی شامل: تأسیسات بزرگان و چاه‌های مربوط و لوله‌های نفت موجود در این منطقه. این تأسیسات بسیار گسترده هستند

چرایی انتقال منطقه عملیاتی از بصره به العماره:

در حالی که عدم موفقیت در عملیات رمضان، دورنمای پیش‌روی در شرق بصره را دور از دست‌رس نشان می‌داد، پیروزی در عملیات محرم و تسلط بر زمین‌های تخت استان میسان، دست‌یابی به شهر العماره عراق _ که به عنوان تهدید هم زمان علیه دو شهر بصره و بغداد محسوب می‌شد _ را امکان پذیر کرده بود.
به همین منظور و نیز از آنجایی که فرماندهان جنگ ناگزیر بودند در مقابل تجهیزات برتر عراق، زمین سخت را گزینش کرده و درگیری در وضعیت دشوار را به دشمن تحمیل کنند، منطقه رملی غرب ارتفاعات میشداغ _ حدفاصل فکه تا چزابه _ برای انجام عملیات سرنوشت ساز “والفجر” انتخاب شد، رمل یک مزیت برای نیروهای پیاده بود و زرهی عراق قدرت مانور در این زمین را نداشت

اما مشکلاتی در ادامه پیش آمد که به اختصار ذکر می گردد:

*تاخیر در انجام عملیات به دلیل اختلاف نظر ف نیروی زمینی ارتش با طرح سپاه(سه هفته تاخیر)
*آغاز عملیات از بستان و ارتفاعات مرزی میشداغ تا پل غزیله که منطقه‌ای وسیع بود و از نقطه رهایی یعنی حرکت نیروها باید ۱۸ کیلومتر با تجهیزات کامل طی می کردند
*پشتیبانی ضعیف هوایی و قوت دشمن
*آموزش ضعیف رزمندگان
*فقدان تجربه کافی
*موانع متعدد شامل کانال(سه کانال با عرض سه متر)،میادین مین،سیم خاردار و سنگرهای مستحکم به حالتی که بعدها به عملیات موانع نامیده شد
*حضور منافقین برای اسارت رزمندگان
*اسارت نیروهای شناسایی اطلاعات و عملیات
*جاسوسی در سطح بالا(توده)
*خنثی شدن عامل غافلگیری در رمل(دشمن با توجه به عملیات طریق القدس و عبور رزمندگان از مناطق رملی نسبت به این منطقه حساس و با این تاکتیک ایران آشنا بود)
*عدم انتخاب هدف مناسب برای عملیات(پل غزیله)
*مانور عملیات غیرجبهه ای ،محاصره ای و احاطه ای بود اما در حین اجرا به یک تک جبهه ای تبدیل شد که دلیل آن توجه دشمن و تغییر جهت و آرایش نیروهای دشمن بود.
*اگر یک ماه قبل عملیات صورت گرفته بود موفق بود(غافلگیری و عدم آمادگی دشمن)که این تجربه در خیبر،بدر ، و فاو استفاده شد
*پشت منطقه رملی دشت گسترده و همواری(دشت باز العماره) بود که قرار بود زرهی دشمن استقرار یابد اما هنوز نشده بود و فرماندهان جاده های ترابری پیش بینی کرده بودند که بلافاصله از این نقطه ضعف استفاده کنند اما به دلیل تاخیر در عملیات دشمن رمل را از حالت جناجی خارج و به منطقه اصلی و پشتیبانی نبرد مبدل کرد.
*مشکل اساسی تصمیم گیری در جبهه و توسعه اختلاف بین ارتش و سپاه
*عدم رعایت اصل مهم غافلگیری در ذهن و عملکرد

و

عملیات والفجر مقدماتی آغاز شددر حالی که:

منطقه عملیاتی لو رفته
رزمنده ای که ساعت ها با تجهیزات و کوله پشتی سنگین
ساعت ها پیاده روی در دریایی از رمل
میادین مین وسیع و تله گذاری شده
کانالهای عریض و عمیق
کمینها. دشمن مسلح آماده و .......
نیروها برخی به اهداف رسیدند
اما اغلب نرسیدند
و الحاق و پیوستگی صورت نگرفت
و در نهایت با تلفات فراوان مجبور به عقب نشینی شدیم

و

فکه ماند و شهدای گمنام و زخمی ها و اسرای زیاد
و تجربه گرانقدر
رعایت اصل غافلگیری
که سال بعد در عملیات آبی_خاکی خیبر استفاده شد

بعد از عقب نشینی شهید صیاد شیرازی به سپاه اعتراض نموده

و

ایده آتش به جای خون را پیشنهاد می دهد

یعنی :

استفاده از آتش پرحجم توپخانه برای نابودی دشمن و عدم استفاده از نیروهای پیاده برای شکسته خط مقدم
و
صبح بدون مقاومت جدی بر سر دشمن هجوم و مناطق هدف را متصرف شوند
و
عملیات والفجر در فروردین 1361 یک به شیوه ارتش اجرا می شود که ان هم شکست خورد و جنگ به بن بست پیچیده ای می رسد.

#والفجر_مقدماتی
#والفجر_یک
#عملیات_موانع
http://telegram.me/safeer59