آغازگر جنگ

هنوز هم پس از ۴۸ سال معلمی، دشوارترین لحظه برایم در تدریس، هنگامی است که ناچار شوم اثبات کنم شیره، شیرین است، متضاد جلو، پشت است، مرغ نر، خروس است، زیر ابروان، چشم قرار دارد و قس علیهذا. این پارگراف دیباچه ای است برای آن دسته از کسانی که هنوز بر آغازگر بودن عراق در جنگ تحمیلی، زیر رهبری پرزیدنت صدام تردید دارند. البته این گونه تردیدورزی ها خاص ایرانیان نیست. می بینید که کاروان حامیان ولادیمیر هم، در دهه سوم سده ۲۱ و با وجود آسان شدن رصد جهانی، لشگرکشی تمام عیارش به اوکراین و نقض حاکمیت پهناورترین کشور اروپایی عضو ملل متحد را، عملیات ویژه نظامی در جهت دفاع از خود(روسیه) می نمایاند؛ و مگر دستگاه تبلیغات هيتلری، بعضا، حمله به چک و لهستان و حتی فرانسه و... را اقداماتی دفاعی نمی شمرد؟ مگر نه این که در 18 آذر 1370، سازمان ملل طی بیانیه‌ای رسمی، صدام را آغازگر جنگ علیه ایران معرفی و دبیر کل به روشنی آن را تایید کرد؟ مگر نه این که مقامات عالی‌رتبه عراقی و اعضای درشت دانه حزب بعث، بر طرح و برنامه صدام در حمله به جمهوری‌اسلامی، دستکم از یکسال پیش از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، تاکید و تصریح کرده اند؟ چنان چه این فکت ها نمی توانند اثبات کننده تلخ بودن تریاک باشد، پس اجازه دهید از ژئواستراتژی کمک بگیریم:

پس از پایان یافتن غائله آذربایجان و ناکامی اتحاد شوروی در افزودن استان های شمال باختری ایران به قلمرو کمونیسم جهانی، انتطار می رفت که استراتژیست های شاهنشاهی، با تقویت کمربند دفاعی در جنوب ارس، بر خطر تاریخی و همیشگی روس ها و کمونیست ها تمرکز کنند. ولی نه تنها چنین تمرکزی انجام نشد، که اصولا در کل فضای آذربایجان شرقی و اردبیل هیچ لشگری استقرار نیافت، سهل است که نهادهای نظامی در این خطه نیز منحل شد. بد نیست دانسته شود که از آغازهای 1960، تا فروپاشی پادشاهی پهلوی در 1979، دستکم 70 و بلکه 75% نهادهای استراتژیک دفاعی ایران، به سمت مرزهای عراق توجیه شدند . از توانمندترین لشگر خاورمیانه، یعنی لشگر 92 زرهی خوزستان تا لشگرهای 64 رضائیه، لشگر ۲۸ پیاده کردستان و لشگر 81 زرهی کرمانشاه و تیپ های فوق العاده کارآزموده و میهن دوست 84 پیاده خرم آباد و 55 هوابرد شیراز. هم چنین سوگیری و گرایش جنگی برترین پایگاه های دفاعی مرزی ایران به سمت عراق سوگیری شده بود. بنگرید به جغرافیای پایگاه های هوایی همدان، دزفول، بوشهر، شیراز، اصفهان و نیز استقرار رادار مادر در ارتفاعات کهگیلویه. جالب آن که طی این مدت، لشگر 2 توانمند تبریز منحل و ستاد مرکزی آن تنها به مرکز آموزش های پشتیبانی تبدیل شد. ولی چرا بین همه کشورهای همسایه، عراق به عنوان دشمن اصلی ایران در نظر گرفته شد؟! در کتاب خاطرات علم، شاه به روشنی گفته است: در همسایگی غرب با دردسر بزرگی روبرو می شویم (خاطرات علم؛ ص ۲۱۶). هم چنین ژنرال‌های ایران اتحاد شوروی را تهدید کردند که در صورت استمرار همکاری نظامی با عراق و توانمندسازی این کشور و به ویژه عزم شوروی برای تاسیس پایگاه نظامی در ام القصر عراق که همجوار ایران است، ایران نیز به آمریکایی ها اجازه تاسیس پایگاه نظامی در خاکش را خواهد داد(پیشین؛ ص ۳۵۷).

کار تنش و کشمکش ایران-عراق به رویارویی های نظامی هم کشیده شد. چنان که در فاصله 1348 تا 1353, دستکم 104 برخورد و جنگ کم شدت بین ایران- عراق به وقوع پیوست. در سال های 1350, 51, 52 و 53, به ترتیب 22, 60, 12,و 10 درگیری کوچک و بزرگ با استفاده از توپخانه و تسلیحات سنگین رخ داد. مثلا در 25 آذرماه 1352، دو فروند میگ عراقی که به فضای ایران نفوذ کرده بودند، توسط سامانه هاوک ساقط شدند. هم چنین تا پیش از قرارداد الجزیره، جنگی نیابتی با توسل ایران به کردهای بارزانی علیه رژیم بعث شکل گرفت و بغداد را پریشان کرده بود.‌

به ویژه از هنگامی که عراق به نیابت صدام حسین معاون حسن البکر رئیس ناگزیر شد در برابر شاه، تسلیم بی چون و چرای ایران شده و قرارداد 1975 الجزیره را امضا کرد، عقده حقارت صدام به اوج رسید. به ویژه این که این قرارداد، الغاگر رسمی عهدنامه مرزی 1316 بود که بر اساس آن مرز ایران- عراق در اروند رود، به جای تالوگ، خط منصف در نظر گرفته بود. البته این عهدنامه در 30 اردیبهشت 1348, از سوی مجلس سنای ایران ملغی شده بود، ولی طی قرارداد الجزیره با وجود پذیرش تالوگ از سوی صدام، رسمیت بین‌المللی یافت.

به هر روی، با فروپاشی پهلوی و جایگزینی جمهوری اسلامی، به ويژه با آگاهی صدام از انزوای نظامی حکومت تازه تاسیس، معلوم بود که صدام چنین فرصتی را از دست نخواهد داد. چنان که پس از یکدست سازی اعضای حزب و کسب وفاداری ارتش و نیز برکنار کردن حسن البکر و در دست گرفتن قدرت، با تمهیدات کافی حمله را آغاز کرد.

دکتر یدالله کریمی پور ، شهید جهانسوز معماریان و آیت الله سید محمد ناصری

#یدالله_کریمی_پور
#آغازگر_جنگ
@karimipour_k
https://t.me/safeer59
http://safeer.blogfa.com/