مرزهای ایران و عراق : استخوان لای زخم

بین ایران و و همسایه غربی آن تا کنون 25 جنگ رخ داده که 24 جنگ در زمان امپراطوری عثمانی و یک جنگ آن در دوران تاسیس کشور عراق و رخ داده که به جنگ تحمیلی یا دفاع مقدس معروف شده است و در میانه این جنگ ها تنش ها و بحران های مرزی فراوانی رخ داده و تلفات و خسارات فراوانی به دنبال خود داشته است. از زمان تاسیس کشور عراق در 1932 که با تضمین انگلستان برای حل و فصل مرزهای و مورد اختلاف صورت گرفت تا دولت های محصول کودتا در 1957 ، 1963 و 1968 ما شاهد بحران های مقطعی و شدیدی بین دو کشور بوده ایم.

در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در سه مورد ما شاهد اوج بحران نظامی بین ایران و عراق در آبراه شط العرب یا اروندرود (1348) ، ارتفاعات پیرامون مهران و قصر شیرین (1352) و کردستان عراق با تجهیز و آموزش کردها توسط ارتش ایران بودیم که در زیر به اختصار توضیح داده می شود.

اولین بحران در 26 فروردین 1348( 15 آوریل 1969) نعیم النعمه، معاون وزارت خارجه‌ی عراق به عزت‌الله عاملی سفیر ایران در بغداد گفت: «دولت عراق آبراه شط‌العرب (اروندرود) را جزو لاینفک خاک خودش می‌داند و از دولت ایران می‌خواهد کشتی‌هایی که پرچم ایران را برافراشته‌اند هنگام ورود به شط‌العرب آن را پایین بکشند و هیچ یک از افراد نیروی دریایی ایران سوار کشتی‌های مزبور نباشند». او هشدار داد که اگر ایران این نکات را نپذیرد عراق قوه‌ی قهریه به کار خواهد برد.

در دوم و پنجم اردیبهشت ماه 1348 کشتی‌های باری ایرانی «ابن سینا» و «آریا فار» تحت حمایت و اسکورت واحدهای نیروی دریایی و جت‌های جنگنده‌ی نیروی هوایی ارتش پهلوی وارد اروندرود شدند و بدون هیچ حادثه‌ای و دخالت ارتش عراق برای مقابله با آن به خرمشهر رسیدند.

دومین بحران 4 سال بعد در سحرگاه یکشنبه 21 بهمن‌ماه 1352 (10 فوریه 1974) بود که صدام‌حسین، نخست‌وزیر وقت عراق که قدرت اول کشور بود، جرأت حمله‌ای تمام‌عیار به خاک ایران را یافت. درگیری سنگینی بین قوای عراقی و نیروهای مرزی ایران که غافل‌گیر شده بودند صورت گرفت. نیروهای ایران که غافلگیر شده و  توان مقابله با چندین لشگر زرهی ـ مکانیزه‌ی ارتش عراق را ــ که به صدها دستگاه تانک پیشرفته‌ی روسی و صدها فروند نفربر زرهی و آتشبار سنگین، مسلح و از پشتیبانی پرقدرت آتش توپخانه، بالگردهای تهاجمی و یک گردان نیروی هوایی برخوردار بودند ــ نداشت و با وجود مقاوت دلیرانه و شهادتِ شماری از سربازان و افسران ناگزیر به عقب‌نشینی شدند؛ اما در کمتر از سه ساعت ورق برگشت. بالگردهای آپاچی گردان هوانیروز و فانتوم‌های پایگاه ششم شکاری بوشهر وارد میدان شدند و در پی آنها لشگر 1 و 2 زرهی نیروی زمینی ارتش ایران از اهواز خود را به صحنه‌ی کارزار رساندند.

ساعت 9 بامداد به وقت ایران، نماینده‌ی عراق در سازمان ملل متحد در پیامی اضطراری به دبیرخانه‌ی شورای امنیت سازمان ملل ــ خارج از وقت ــ شکایتی را با این عنوان مطرح کرد: «حمله‌ی گسترده نیروهای زمینی و هوایی ارتش ایران و اشغال پنج کیلومتر مربع از خاک عراق»! نیروهای ایرانی توانستند در سه ساعت، نه تنها تجاوز را دفع و تمامی 5 لشگر زرهی ـ مکانیزه‌ی دشمن را منهدم کنند، بلکه وارد خاک عراق شوند. فضایی که این نیروها در آن اردو زده و به انتظار فرمان از ستاد فرماندهی کل نشسته بودند، پنج کیلومتر مربع از خاک عراق وسعت داشت.

سومین بحران مربوط به کمک به کردهای عراق بود  ،همین مسئله اعلام حاکمیت ایران بر اروندرود باعث شد تا دولت عراق طی سال های 1348-1352  (74-1969) از راه تجاوزات مرزی و پشتیبانی ازمخالفان سیاسی دولت ایران به خصوص در مناطق عرب نشین خوزستان  سعی نماید در برابر  ایران سرافرازی کند که به همین خاطر ضربات جانی ، مالی و سیاسی سنگینی را نیز متحمل شد و ایران نیز در مقابل اقدام به پشتیبانی نظامی از کردهای مخالف دولت عراق نموده  و نیروهای ارتش با واحدهای توپخانه و نیز یگان های امدادی و بهداری از آن ها حمایت می کردند.

بنا به گزارشاتی ، تا پایان نبردهای کردهای خودمختاری طلب با دولت عراق جمعآ یگ گروه توپخانه ایران شامل 50 قبضه توپ دوربرد و نیز تعداد اندکی توپ های ضد هوایی که همگی توسط سربازان ایرانی به کار برده می شدند ، پشتیبانی آتش سنگین ازپیشمرگان کرد را به عهده داشتند ؛ البته تجهیزات و مهمات ( از قبیل تفنگ های برنو و مهمات سبک و متوسط ) هم به آن ها منتقل می گردید و پناهندگان و زخمی های کرد توسط ایران جذب و تحت مداوا قرار می گرفتند تا سرانجام با وساطتت بومدین رئیس جمهور الجزایر در 15 اسفند 1353 ( 6 مارس 1975 ) ضمن امضای معاهده الجزایر توسط شاه ایران و صدام حسین به منازعات خویش پایان دادند اما صدام حسین که تحت فشار وضعیت عراق تن به قبول معاهده داده بود منتظر فرصتی برای به هم زدن آن بود که پیروزی انقلاب اسلامی و تضعیق ارتش و فقدان نهادهای سیاسی و اجتماعی فرصت نابی برای اجرای نیت خویش یافت و با خرابکاری و تنش ها و تجاوزات مرزی سرانجام جنگ هشت ساله را علیه ایران آغاز نمود.

#پیشینه_منازعات_مرزی

#عراق_ایران

#ارتش_پهلوی
#مهران_قصرشیرین
#اروندرود_شط_العرب

#کردستان_عراق_کردهای_برزانی

#معاهده_1975

http://telegram.me/safeer59

http://Www.safeer.blogfa.com